Fed tăng lãi suất ảnh hưởng như thế nào đến tình hình kinh tế? Tại sao Fed cắt giảm lãi suất khi nền kinh tế khó khăn và tăng lãi suất khi nền kinh tế bùng nổ? Sau đây, cùng xem xét tác động đến các bộ phận khác nhau của nền kinh tế khi Fed thay đổi lãi suất.
1. Giới thiệu chung về việc Fed thay đổi lãi suất
Lý thuyết cho rằng bằng cách cắt giảm lãi suất, chi phí đi vay sẽ giảm đi và điều này thúc đẩy các doanh nghiệp vay vốn để thuê thêm người và mở rộng sản xuất. Ngược lại, khi nền kinh tế tăng trưởng nóng lên thì Fed sẽ tăng lãi suất nhằm đẩy chi phí đi vay tăng lên, hạn chế các doanh nghiệp vay để mở rộng quá đà hơn nữa.
Nói chung khi lãi suất thay đổi, sẽ có những tác động thực tế không chỉ đến các doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến cách thức người tiêu dùng tiếp cận tín dụng để mua hàng cần thiết và lập kế hoạch tài chính của họ. Nó thậm chí còn ảnh hưởng đến một số hợp đồng bảo hiểm nhân thọ.
Bài viết này sẽ giải thích rõ vì sao người tiêu dùng phải trả nhiều hơn cần thiết để mua hàng, và tại sao các doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với chi phí cao hơn liên quan đến việc mở rộng hoạt động khi Fed thay đổi lãi suất. Tuy nhiên, doanh nghiệp và người tiêu dùng không phải là những đơn vị duy nhất chịu thiệt hại do chi phí cao hơn khi Fed tăng lãi, hãy cùng tìm hiểu ngay sau đây tác động của việc tăng hay giảm lãi suất của Fed, cũng như những lý do, vì đâu mà Fed phải làm vậy trong phần tiếp theo.
2. Fed tăng lãi suất ảnh hưởng như thế nào?
2.1. Lãi suất căn bản
Việc Fed tăng lãi suất ngay lập tức thúc đẩy lãi suất cơ bản (hay lãi suất cho vay chính của các ngân hàng) tăng vọt. Lãi suất cơ bản đại diện cho lãi suất tín dụng mà các ngân hàng áp dụng cho những khách hàng đáng tin khi họ vay tiền. Lãi suất cơ bản được tính theo tỷ lệ phần trăm, và tỷ lệ này làm cơ sở cho các hình thức tín dụng tiêu dùng khác. Vì lãi suất cơ bản cao hơn có nghĩa là các ngân hàng sẽ tăng chi phí vay cố định và cả lãi suất thay đổi khi đánh giá rủi ro đối với các công ty và người tiêu dùng ít tín dụng hơn.
2.2. Tiết kiệm và nợ
Lãi suất thị trường tiền tệ và chứng chỉ tiền gửi (CD) tăng do lãi suất cơ bản tăng khi Fed tăng lãi. Về lý thuyết, điều đó sẽ thúc đẩy tiết kiệm của mọi người vì họ có thể tạo ra lợi tức cao hơn từ khoản tiết kiệm của họ. Mặt khác, việc tăng lãi suất này lại có hại cho những người đi vay,họ có gánh nặng nợ nần và phải tìm cách thanh toán nợ nhanh chóng để bù đắp cho việc tăng lãi suất, tăng tiền lời phải đóng như vậy. Các khoản nợ này rất đa dạng, có thể là thẻ tín dụng, khoản vay mua nhà hoặc các công cụ nợ khác.
Nhìn rộng hơn, việc tăng lãi suất của Fed cũng làm tăng chi phí đi vay đối với chính phủ Hoa Kỳ, làm gia tăng nợ quốc gia. Một báo cáo từ năm 2015 của Văn phòng Ngân sách Quốc hội và Dean Baker (giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách ở Washington), ước tính rằng chính phủ Hoa Kỳ có thể sẽ phải trả thêm 2,9 nghìn tỷ đô la trong thập kỷ tới, do lãi suất tăng so với mức lãi duy trì ở gần 0.1.
2.3. Lợi nhuận kinh doanh
Khi lãi suất tăng, đây thường là tin tốt cho các ngân hàng vì họ có thể kiếm được nhiều tiền hơn từ số tiền mà họ cho vay. Nhưng với các doanh nghiệp cần mở rộng thì không như vậy, bởi vì chi phí vốn cần thiết để mở rộng sẽ cao hơn. Và đây có thể là một tin khủng khiếp đối với một thị trường hiện đang trong thời kỳ suy thoái thu nhập. Việc giảm lãi suất trong trường hợp kinh tế suy thoái sẽ tốt hơn. Vì nó sẽ là động lực thúc đẩy lợi nhuận của nhiều doanh nghiệp thông qua việc có thể thu được vốn với nguồn tài chính đi vay rẻ hơn, và đầu tư vào hoạt động của họ với chi phí thấp hơn.
2.4. Bán nhà
Việc Fed nâng mức lãi suất lên cao hơn thường dẫn đến kết quả là làm giảm nhu cầu trong lĩnh vực nhà ở của nhiều người dân. Ví dụ, đối với khoản vay mua nhà 30 năm ở mức 4,65%, người mua nhà có thể dự kiến khoản thanh toán lãi suất ít nhất 60% trong suốt thời gian đầu tư của họ. Nhưng nếu Fed quyết định tăng lãi suất, thì lúc này, cùng một căn nhà trước đó, cùng mức giá mua đó luôn, nhưng sẽ dẫn đến số tiền phải trả hàng tháng của người mua là cao hơn, và tổng số tiền lãi phải trả trong suốt thời gian cầm cố sẽ nhiều hơn. Khi lãi suất thế chấp tăng, cùng một căn nhà đó sẽ trở mắc tiền hơn, và do đó người mua giảm nhu cầu mua hơn.
2.5. Fed tăng lãi suất ảnh hưởng đến chi tiêu của người tiêu dùng
Chi phí đi vay tăng lên khi Fed ra quyết định tăng lãi sẽ đè nặng lên chi tiêu của người tiêu dùng. Cả lãi suất thẻ tín dụng cao hơn và tỷ lệ tiết kiệm cao hơn do tỷ giá ngân hàng tốt hơn đều dẫn đến sự suy thoái trong xu hướng mua sắm của người tiêu dùng. Khi lãi suất tăng, người tiêu dùng phải mua tín dụng với chi phí cao hơn nên họ hạn chế mua lại. Và lãi tăng khuyến khích họ hạn chế tiêu dùng mà nên tiết kiệm, đầu tư vào ngân hàng để thu về tiền lời cao hơn.
2.6. Lạm phát
Lạm phát là khi giá cả chung của hàng hóa và dịch vụ tăng lên trong một nền kinh tế, có thể do đồng tiền của quốc gia mất giá hoặc do nền kinh tế trở nên quá nóng. “Quá nóng” ở đây tức là nền kinh tế đó phát triển quá nhanh khiến nhu cầu hàng hóa vượt cung và đẩy giá lên. Khi lạm phát tăng, lãi suất cũng thường được Fed tăng lên để ngân hàng trung ương có thể kiểm soát lạm phát (họ có xu hướng đặt mục tiêu lạm phát 2% một năm).
2.7. Thị trường chứng khoán
Mặc dù lợi nhuận trên quy mô rộng do mở rộng sản xuất hơn có thể giảm khi lãi suất tăng, nhưng mức tăng của lãi suất này thường tốt cho các công ty hoạt động kinh doanh ở Hoa Kỳ. Đó là bởi vì các sản phẩm nội địa trở nên hấp dẫn hơn do đồng đô la Mỹ mạnh hơn. Đồng đô la tăng giá so với đồng ngoại tệ của một quốc gia nào đó, nên nó ảnh hưởng tiêu cực đến các công ty kinh doanh trên thị trường quốc tế của công ty đó.
Mặc dù mối quan hệ giữa lãi suất và thị trường chứng khoán là khá gián tiếp, nhưng cả hai có xu hướng đi ngược chiều nhau. Khi Fed cắt giảm lãi suất, nó sẽ làm cho thị trường chứng khoán đi lên và khi Fed nâng lãi suất, thị trường chứng khoán nói chung sẽ đi xuống. Nhưng không có gì đảm bảo về cách thị trường sẽ phản ứng với bất kỳ sự thay đổi lãi suất nào mà Fed chọn thực hiện.
3. Kết
Cục Dự trữ Liên bang (Fed) muốn phản ứng với lạm phát gia tăng hoặc suy thoái kinh tế bằng cách sử dụng công cụ lãi suất này để giảm chi phí đi vay, nhằm khiến các công ty và hộ gia đình điều chỉnh chi tiêu và đầu tư của mình phù hợp, qua đó đạt được mục tiêu giữ cho nền kinh tế ổn định. Chúng ta vừa tìm hiểu những câu trả lời tổng quan để trả lời câu hỏi Fed tăng lãi suất ảnh hưởng như thế nào, không chỉ đến người tiêu dùng, doanh nghiệp, mà còn là đến cả một đất nước, đến cả những người đầu tư, và nhiều đối tượng khác…
