Bong bóng Dotcom là gì mà khi vỡ ra từ những năm 2000 đã khiến thị trường tài chính lao đao? Nasdaq mất 78% giá trị trong những năm tới. Đến năm 2004, hơn 1/2 công ty internet được thành lập từ năm 1995 đã biến mất… Cùng chúng tôi tìm hiểu về bong bóng Dotcom trong bài sau.
1. Bong bóng Dotcom là gì?
Bong bóng Dotcom là sự gia tăng nhanh chóng (và sụp đổ) trong việc định giá cổ phiếu công nghệ vào đầu thiên niên kỷ này. Hồi đó, mọi người mới bắt đầu biết được sức mạnh chuyển đổi của internet, và cổ phiếu công nghệ đã tăng kỷ lục đến mức phi lý.
Một công ty internet có thể niêm yết trên thị trường chứng khoán và huy động được số tiền đáng kể ngay cả khi nó chưa bao giờ tạo ra lợi nhuận, hay thậm chí là chưa từng đạt được bất kỳ doanh thu nào.
Ví dụ vào giữa năm 2000, tỷ lệ P/E của công ty công nghệ nổi tiếng Cisco đã tăng lên 130 lần. Thực tế, để một cổ phiếu được định giá hợp lý ở mức định giá như vậy sẽ đòi hỏi công ty đó phải có tốc độ tăng trưởng lợi nhuận gần như không thể. Ví dụ về Cisco chỉ đơn thuần là một đại diện về những gì đang diễn ra trong toàn bộ lĩnh vực công nghệ rộng lớn hơn thời kỳ này.
Được thúc đẩy bởi cơn cuồng đầu cơ, tỷ lệ P/E được điều chỉnh theo chu kỳ trên chỉ số S&P 500 đã tăng lên 50 lần vào năm 2000. Tương tự như Cisco, việc định giá như vậy sẽ đòi hỏi các giả định tăng trưởng đáng kể. Bong bóng Dotcom cuối cùng nổ ra đã quét sạch hàng nghìn tỷ đô la khỏi thị trường chứng khoán và quét sạch giá trị danh mục đầu tư của các nhà đầu tư, không chỉ những người tập trung vào cổ phiếu công nghệ.
2. Top 4 bài học rút ra từ bong bóng Dotcom
2.1. Cẩn thận với các cuộc IPO
Thời bấy giờ, các công ty chỉ cần thêm .com vào tên của họ là đã có thể đạt được mức tăng trung bình 74% trong vòng 10 ngày. Năm 1999, 118 cổ phiếu đã tăng hơn gấp đôi vào ngày đầu tiên giao dịch.
Một công ty tên TheGlobe.com, đã tăng 606% khi ra mắt thị trường vào tháng 11 năm 1998 – mức tăng trong ngày đầu tiên lớn nhất trong lịch sử thị trường. (Giá cổ phiếu của công ty này sau đó đã giảm hơn 99%).
Lĩnh vực internet đã tăng hơn 1.000% từ năm 1998 đến năm 2000, một tỷ lệ chưa từng thấy trước đây. Điều này khiến cho các nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm nghĩ rằng thời kỳ tốt đẹp này sẽ kéo dài mãi mãi, cho đến khi bong bóng nổ…
Thực ra lúc đấy, hầu hết các công ty đại chúng mới đều không có lãi và thậm chí một số trong đó không có ý định tạo ra lợi nhuận. Các đợt IPO tăng cao ngất ngưởng trong khi bản thân mô hình kinh doanh không có cách nào thực tế để thu lợi nhuận. Những yếu tố này này được coi là một cảnh báo rất lớn trong thời kỳ bong bóng Dotcom. Ấy vậy nhưng chỉ có các nhà đầu tư có học thức và các chuyên gia trên thị trường chứng khoán mới nhìn thấy những dấu hiệu này, và biết rằng sắp có một sự sụp đổ xảy ra. Đó là lý do tại sao họ có thể thành công trong thời kỳ bong bóng Dotcom. Còn những người còn lại thiếu kinh nghiệm phải cố gắn để bán tháo những cổ phiếu đang mất giá nhanh chóng của mình.
Bài học kinh nghiệm: Nếu bạn đang đầu tư dài hạn vào thị trường chứng khoán, đừng đầu tư vào tài sản nào đó mà giá của nó được định giá quá cao và các yếu tố nội tại còn kém.
2.2. Dự đoán doanh nghiệp thành công là không thể
Vào cuối những năm 1990, tương lai dường như thuộc về công nghệ của AOL, Yahoo và Excite. Google bấy giờ là một công ty nhỏ, Excite được cho là đã từ chối cơ hội mua lại công ty với giá dưới 1 triệu đô la vào năm 1999. Còn Facebook và Twitter vẫn chưa ra đời. Apple cũng là một công ty được định giá dưới 5 tỷ đô la so với 750 tỷ đô la ngày nay, trong khi sự thống trị của Microsoft dường như không thể xuyên thủng.
Vậy mà cho đến nay, sau 21 năm, bối cảnh công nghệ đã thay đổi chóng mặt, và tiếp theo trong 21 năm tới, thị trường sẽ như thế nào? Ai sẽ là người chiến thắng thị trường lớn toàn cầu? Không ai có thể biết chắc chắn được.
2.3. Giao dịch theo đà của thị trường chứng khoán là ổn, nhưng hãy cẩn thận
Thị trường chứng khoán tăng điểm trong thời kỳ bong bóng Dotcom vì lý do chính đáng: mọi người và gia đình, bạn bè của họ đều hào hứng với các công ty dựa trên Internet và có tên cuối là chữ .com. Niềm tin của các nhà đầu tư nói chung là lạc quan, và điều này thúc đẩy một cuộc đầu cơ kéo dài nhiều năm. Nhưng như chúng ta vừa biết, các công ty này phần lớn đều không có động lực tạo ra lợi nhuận, và khi nó chết, “bữa tiệc dotcom” cũng sẽ kết thúc và kéo theo thị trường chứng khoán sụp đổ.
Bài học rút ra: Nếu giao dịch / đầu tư ngắn hạn là sở thích của bạn, thì hãy kiếm lợi nhuận ở một mức độ nào đó thôi và thoát ra. Đừng bận tâm đến việc liệu cổ phiếu của bạn có thể tăng tối đa đến mức giá bao nhiêu, chỉ cần bán chúng khi bạn tin rằng đã đến lúc lấy lợi nhuận và thoát ra khỏi công cuộc đầu cơ này.
2.4. Những thay đổi không nhanh chóng đến mức như quảng cáo
Sự lạc quan đối với bong bóng Dotcom được ủng hộ bởi niềm tin rằng kinh doanh internet bằng cách nào đó sẽ ngay lập tức thành công, và việc đến các cửa hàng bán lẻ sẽ chỉ là dĩ vãng trong thời gian gần. Các vấn đề lớn như khách hàng phải trả phí vận chuyển cao được coi là không còn quan trọng nữa, và thị trường chứng khoán ngày càng tăng điểm mạnh mẽ khi mọi người càng tin rằng tất cả chúng ta sẽ mua hàng tạp hóa trực tuyến và đặt bánh từ một trang web .com.
Vấn đề ở đây là không có điều gì trong số này thực sự xảy ra, và nó thực sự chỉ là mơ tưởng vì hầu hết các công ty không có mô hình kinh doanh thực tế để khiến xã hội thay đổi.
Bài học kinh nghiệm: Internet được phát minh vào những năm 1950, nhưng nó không trở nên phổ biến mãi cho đến những năm 1990. Khi một công ty hoặc nhiều công ty quảng cáo, hứa hẹn những thay đổi nhanh chóng về cách chúng ta sống và sinh hoạt, hãy hết sức hoài nghi bạn nhé. Vì ngay cả khi những ý tưởng thay đổi này là thực tế, thì chúng không xảy ra trong một sớm một chiều được.
3. Kết
Bong bóng Dotcom bắt đầu vào giữa những năm 1990. Lúc này thị trường Chứng khoán tăng vọt nhờ cổ phiếu công nghệ và Internet, các đợt IPO đều là những cơn sốt nóng hổi được nhiều người đầu cơ. Quần chúng tin rằng sẽ có một thế giới mới đến với chúng ta, và internet sẽ trở thành tương lai của kinh doanh. Sau đó, thực tế bắt đầu xảy ra khi những lời quảng cáo thổi phồng không đúng với lời hứa của các công ty IPO, và thị trường chứng khoán sụp đổ.
Như vậy, chúng ta vừa điểm qua bong bóng Dotcom là gì, bên cạnh đó là những bài học có thể thu thập được từ cuộc vỡ bong bóng gây khủng hoảng tài chính này. Hy vọng bài viết đã đủ thông tin để gửi đến các bạn mong muốn tìm hiểu về vấn đề này, và rút ra kinh nghiệm khi đầu tư vào bất cứ tài sản gì.
