“Nguyên nhân khủng hoảng tài chính 2008 là gì?” là câu hỏi được rất nhiều người tìm hiểu trên Google từ đó đến nay. Tất cả chúng ta đều biết về cuộc khủng hoảng tài chính này, nhưng nếu bạn chưa hiểu rõ được nguyên nhân của nó, thì mời bạn đến với bài viết sau.
1. Khủng hoảng tài chính 2008 là gì?
Chúng ta bắt đầu với khái niệm “khủng hoảng tài chính”:
Không có định nghĩa chính xác, nhưng quan điểm chung cho rằng khủng hoảng tài chính là sự gián đoạn trên thị trường tài chính đến mức khủng hoảng, khi dòng vốn tín dụng đến hộ gia đình và doanh nghiệp bị hạn chế, và nền kinh tế hàng hóa – dịch vụ thực sự bị ảnh hưởng xấu.
Khủng hoảng tài chính 2008 là một cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, được nhiều người coi là cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất kể từ cuộc Đại suy thoái những năm 1930. Nó bắt đầu vào năm 2007 với cuộc khủng hoảng thế chấp dưới chuẩn ở Hoa Kỳ.
Sau đó, do sự sụp đổ của ngân hàng đầu tư lớn Lehman Brothers vào ngày 15 tháng 9 năm 2008, dẫn đến phát triển thành một cuộc khủng hoảng ngân hàng quốc tế toàn diện.
2. Nguyên nhân khủng hoảng tài chính 2008
Sự sụp đổ của bong bóng nhà đất Mỹ, đạt đỉnh điểm vào năm tài chính 2006-2007, là nguyên nhân chính của cuộc khủng hoảng tài chính này.
Nhưng khi rà soát lại kỹ hơn, thì tất cả thực ra bắt đầu sau vụ khủng bố ngày 11 tháng 9 năm 2001. Do nền kinh tế Mỹ bước vào thời kỳ suy thoái, Hệ thống Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã giảm lãi suất xuống 1%.
Vì 1% là một mức lãi suất thấp, nên các nhà đầu tư từng mua tín phiếu Kho bạc Mỹ đã trở nên không hài lòng với mức lãi suất mà họ nhận được, và họ bắt đầu tìm kiếm các lựa chọn đầu tư khác.
Các ngân hàng đầu tư ở Hoa Kỳ đã nhận thức được tình hình này và bắt đầu áp dụng một số thủ thuật tài chính cho các khoản thế chấp. Các khoản thế chấp lần đầu tiên được chứng khoán hóa thành Chứng khoán đảm bảo bằng Thế chấp (Mortgage Backed Securities – MBS), một dạng chứng khoán được đảm bảo bằng tài sản bởi các ngân hàng đầu tư ở Hoa Kỳ.
MBS là một loạt các khoản thế chấp khác nhau nằm rải rác theo các khu vực địa lý để tăng tính đa dạng hóa và qua đó cũng giảm thiểu rủi ro.
3. Phân tích các nguyên nhân khủng hoảng tài chính 2008 cụ thể
Nhìn chung thì cuộc khủng hoảng tài chính 2008 là do nguyên nhân chính trên. Nhưng thực ra chúng ta cần nhìn góc rộng ra hơn nữa, nó là sản phẩm của hàng tá yếu tố. Vì thế chúng tôi sẽ làm rõ ràng hơn trong phần này các nguyên nhân cụ thể góp phần thúc đẩy khủng hoảng xảy ra như sau.
3.1. Các cơ quan xếp hạng
Cuộc khủng hoảng tài chính có thể sẽ không thể xảy ra nếu ba cơ quan xếp hạng – Standard & Poor, Fitch và Moody – không phân loại chứng khoán dưới chuẩn là loại đầu tư.
Một phần của điều này là sự kém cỏi của các cơ quan xếp hạng này. Một phần của nó bắt nguồn từ xung đột lợi ích, vì các cơ quan xếp hạng đã được các tổ chức phát hành trả tiền để xếp hạng chứng khoán.
3.2. Đấu tranh nội bộ giữa các cơ quan quản lý tài chính
Kể từ khi thành lập vào năm 1934, Công ty Bảo hiểm Ký thác Liên bang Hoa Kỳ – FDIC, đã là cơ quan quản lý ngân hàng mạnh mẽ nhất trong nước Mỹ. Các cơ quan khác bao gồm Văn phòng Kiểm soát tiền tệ (Office of the Comptroller of the Currency), Cục Dự trữ Liên bang (Federal Reserve), Văn phòng Giám sát Tiết kiệm (Office of Thrift Supervision), Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (Securities and Exchange Commission), Tổng công ty Bảo hiểm Khoản vay và Tiết kiệm Liên bang (Federal Savings and Loan Insurance Corporation), và một loạt các cơ quan quản lý nhà nước khác.
Nhưng nhờ cuộc đấu đá nội bộ giữa các cơ quan quản lý, mà FDIC đã bị loại khỏi việc kiểm tra các ngân hàng tiết kiệm và đầu tư trong phạm vi quyền hạn chính từ năm 1993 đến năm 2004.
3.3. Tư tưởng kinh tế
Khi những năm 1970 và 80, một nhóm các nhà kinh tế bắt đầu tuyên truyền về tính toàn diện của các thị trường tự do không bị kiềm chế hay kiểm soát.
Cuộc nói chuyện này đã thúc đẩy sự cuồng nhiệt về bãi bỏ quy định trong nền kinh tế vào thời điểm đó, và nó dẫn đến niềm tin rằng, không nên có cơ quan quản lý nào giám sát các giao dịch hoán đổi nợ tín dụng.
3.4. Tham lam
Mong muốn làm giàu không phải là một điều xấu từ quan điểm kinh tế. Nhưng lòng tham trở nên tồi tệ khi nó lên đến cùng cực. Và đó là những gì đã xảy ra trước cuộc khủng hoảng này.
Các chủ nhà muốn làm giàu nhanh chóng bằng cách kinh doanh bất động sản. Những người khởi tạo thế chấp đã cố gắng hết sức để tối đa hóa khối lượng cho vay. Các nhà thẩm định nhà cũng làm như vậy. Các chủ ngân hàng đã được trả những khoản tiền vô lý để đảm bảo các khoản thế chấp dưới chuẩn xấu. Các cơ quan xếp hạng thu lợi bằng cách phân loại các chứng khoán xấu như một loại đầu tư. Và các chính trị gia tìm cách trở nên nổi tiếng bằng cách buộc các ngân hàng cho vay tiền, đối với những thành phần bất tín nhiệm của họ.
3.5. Giá dầu cao
Bắt đầu với hai lệnh cấm vận dầu mỏ vào những năm 1970, các nước sản xuất dầu bắt đầu tích lũy trữ lượng khổng lồ cái gọi là đồng đô la dầu mỏ, sau đó được tái chế trở lại hệ thống tài chính của Hoa Kỳ.
Tình hình này đã gây áp lực buộc các ngân hàng và các loại hình công ty tài chính khác phải dồn tiền vào hoạt động theo những cách ngày càng cận biên, chẳng hạn như các khoản thế chấp dưới chuẩn.
3.4. Hệ thống tiền tệ quốc tế bị phá vỡ
Một trong những nguyên nhân khủng hoảng tài chính 2008 là sự mất cân bằng thương mại giữa các thế giới đang phát triển và phát triển.
Bằng cách giữ cho đồng tiền của các nước đang phát triển giảm giá một cách giả tạo so với đồng đô la Mỹ (được thực hiện bằng cách mua đô la), các quốc gia hướng tới xuất khẩu như Trung Quốc đã tích lũy được lượng dự trữ đô la khổng lồ. Giống như dầu mỏ của những năm 1980 và 90, những khoản tiền này sau đó được tái chế trở lại hệ thống tài chính của Hoa Kỳ.
Để sử dụng số tiền này, các công ty tài chính không có lựa chọn nào khác ngoài việc hạ thấp các tiêu chuẩn bảo lãnh phát hành.
4. Hiệu ứng khủng hoảng toàn cầu
Hầu như không có quốc gia nào trên thế giới, đang phát triển hay đang phát triển, mà không bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng tài chính này.
Vào tháng 8 năm 2007, hệ thống chứng khoán không thể vượt qua cuộc khủng hoảng dưới chuẩn của Hoa Kỳ, và các vấn đề đã lan rộng ra ngoài biên giới của đất nước này.
Thị trường liên ngân hàng đóng cửa hoàn toàn, do nỗi lo sợ về điều chưa biết giữa các ngân hàng trên toàn thế giới. Do thiếu hụt thanh khoản, Northern Rock, một ngân hàng của Anh, đã phải liên hệ với Ngân hàng Trung ương Anh để xin tài trợ khẩn cấp.
Các ngân hàng trung ương và chính phủ trên toàn thế giới đã bắt đầu hợp tác với nhau để ngăn chặn một cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Vào cuối năm 2008, tất cả các nền kinh tế lớn trên thế giới đều đang hoặc đang chiến đấu để thoát khỏi suy thoái.
Vào thời điểm đấy, Ngân hàng Thế giới đã dự đoán mức tăng 0,9% trong hoạt động kinh tế toàn cầu trong năm 2009, mức tăng trưởng chậm nhất kể từ khi các kỷ lục bắt đầu vào năm 1970!
5. Kết
Chúng ta vừa tìm hiểu nguyên nhân khủng hoảng tài chính 2008. Có thể thấy khủng hoảng là một điều hiển nhiên trong nền kinh tế, nhưng khi tìm hiểu kỹ vào nguyên nhân, chúng ta có thể phân tích được những yếu tố tiêu cực mà chúng ta có thể điều chỉnh.
