Để có thể đầu tư chứng khoán, trước hết, bạn cần nắm rõ một số khái niệm cơ bản về chứng khoán để hiểu được cách thức vận hành và giao dịch. Trong số đó có Margin và Margin call. Bài viết này giải thích chi tiết cho bạn hiểu thuật ngữ này và khi nào cần áp dụng Margin.
Định nghĩa Margin
Margin là thuật ngữ tiếng Anh mô tả việc giao dịch ký quỹ. Cụ thể, Margin là khái niệm đề cập đến việc các nhà đầu tư có thể sử dụng những khoản vay từ công ty chứng khoán bằng cách thế chấp những cổ phiếu mình đang sở hữu. Định nghĩa này còn thường được dùng để nói đến một công cụ gọi là đòn bẩy tài chính. Bởi nếu sử dụng Margin, số cổ phiếu nhà đầu tư có thể mua sẽ tăng lên nhiều lần. Từ đó, cơ hội lợi nhuận cao cũng tăng lên theo. Tuy nhiên, phương pháp này thường được dùng bởi những nhà đầu tư có kha khá kinh nghiệm trên thị trường, những người mới thì chỉ nên quan sát và học hỏi từ người đi trước bởi có thể đi kèm rủi ro.
Ví dụ về Margin
Sau đây là một ví dụ cụ thể để bạn đọc có thể dễ dàng hình dung về Margin. Thí dụ như hiện tại, bạn là một nhà đầu tư chứng khoán và đang sở hữu cho mình 20000 cổ phiếu FPT (giá trị tổng là khoảng 600 triệu vnd) khi đó giá trị danh mục của bạn sẽ bằng với tài sản ròng là 600 triệu và muốn sử dụng Margin. Mặt dù lúc này bạn không có tiền mặt nhưng bạn có thể có bằng cách thế chấp số cổ phiếu này cho ngân hàng và vay tiền ngân hàng rồi dùng số tiền đó để mua thêm cổ phiếu. Nói chung thì ngân hàng lúc này như một cơ sở cầm cố tài sản và tài sản của bạn lúc này là số cổ phiếu bạn đang sở hữu. Và Margin như là dịch vụ cầm cố tài sản.
Nhà đầu tư có thể vay bao nhiêu từ Margin và theo tỷ lệ nào?
Tùy thuộc vào loại cổ phiếu mà nhà đầu tư đang sở hữu và vào thời điểm sử dụng Margin thì giá trị của cổ phiếu đó như thế nào. Tỷ lệ đòn bẩy sẽ thay đổi theo mức biến động giá trị của cổ phiếu. Chẳng hạn, lúc sử dụng Margin, nhà đầu tư đang có giá trị tổng cổ phiếu sở hữu là 100 triệu đồng. Lúc này thì nhà đầu tư có thể mua được 200 triệu cổ phiếu nếu tỷ lệ đòn bẩy là 1:2. Hoặc 300 triệu nếu tỷ lệ là 1:3. Tuy nhiên thì tỷ lệ 1:2 là mức cao rồi. Tỷ lệ này dành cho những cổ phiếu được đánh giá là tốt nhất trên thị trường. Còn trên mức 1:2 thì thường là nhà đầu tư lách luật mới có thể dùng Margin vay với mức đó.
Sử dụng Margin như thế nào?
Trước mắt có thể nhìn thấy sức mạnh của Margin rất lớn tuy nhiên bất cứ vấn đề gì cũng có hai mặt. Những nhà đầu tư chưa nhiều kinh nghiệm không nên nhìn lợi trước mắt mà lạm dụng Margin quá mức.
Công thức
Hiện nay, công thức tính giá trị chứng khoán ký quỹ có thể bổ sung từ việc áp dụng Margin được đúc kết như sau:
Giá trị chứng khoán ký quỹ có thể bổ sung = (Tỷ lệ ký quỹ ban đầu – Tỷ lệ ký quỹ duy trì định kỳ) / (1 – Tỷ lệ ký quỹ duy trì) x Tổng giá trị tài sản của tài khoản giao dịch ký quỹ theo Margin tính theo giá thị trường lúc hiện tại.
Hoặc theo công thức sử dụng Margin thứ hai như sau:
Giá trị chứng khoán ký quỹ có thể bổ sung = (Tỷ lệ ký quỹ ban đầu – Tỷ lệ ký quỹ duy trì định kỳ) x Tổng giá trị tài sản của tài khoản giao dịch ký quỹ tính theo giá thị trường lúc hiện tại.
Dùng Margin thì thị trường chứng khoán sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?
- Đối với thời điểm giá cổ phiếu X nhà đầu tư đang giữ tăng giá: Nhà đầu tư dùng margin và giả sử tỷ lệ đòn bẩy là 1:2 tức là số cổ phiếu nhà đầu tư đang nắm giữ tăng gấp 3 lần số hiện tại. Và tổng tài sản của nhà đầu tư tăng gấp 3 (không tính khoảng nợ) và giá trị tài sản ròng tăng lên theo. Nếu nhiều nhà đầu tư cùng mua cổ phiếu X cùng lúc và sử dụng Margin như thế, giá cổ phiếu sẽ bị đẩy lên cao do nguồn cầu tăng.
- Đối với thời điểm giá giảm: Tương tự ví dụ trên nhưng lúc này nhà đầu tư sử dụng Margin đang bị lỗ 3 lần so với bình thường kéo giá trị ròng giảm xuống. Và lúc này nhà đầu tư sẽ bị yêu cầu ký quỹ thêm.
Khi nào nên sử dụng Margin và khi nào không nên?
Giống như việc sử dụng dao hai lưỡi, dùng Margin cũng vậy. Bạn sẽ thấy rất tiện lợi và hữu ích nhưng nếu thiếu kinh nghiệm bạn sẽ bị đứt tay. Do vậy, khuyến cáo không nên sử dụng Margin nếu bạn chưa hiểu về thị trường cũng như biết cách phân tích biến động giá. Và sử dụng margin trong thời kỳ kinh tế, xã hội biến động chẳng hạn như dịch covid cũng là điều không nên vì khó đoán được giá sẽ giảm đột biến lúc nào. Chỉ nên dùng Margin khi thị trường đang có xu hướng tăng rõ rệt đồng thời chỉ nên sử dụng với chứng khoán có tính thanh khoản tốt (bluechip) và sử dụng Margin trong ngắn hạn sẽ được khuyến khích hơn trong dài hạn. Bởi giữ càng lâu sẽ càng nguy hiểm dễ bị ký quỹ thêm do rớt giá.
Margin call
Để bảo vệ và phòng ngừa rủi ro cũng như tổn thất tài sản cho các nhà đầu tư thì lệnh dừng ký quỹ (Margin call) được ra đời. Nhà đầu tư có thể xem Margin call như một thông báo cảnh báo từ bên môi giới đến họ, rằng là họ đang có nguy cơ bị buộc phải đóng hoặc thanh lý các lệnh của mình.
Cách tính mức giới hạn: Lấy tổng vốn chủ sở hữu chia mức ký quỹ bắt buộc rồi nhân với 100 sẽ ra tỷ lệ phần trăm dừng ký quỹ.
Khi tổng vốn chủ sở hữu ngang bằng và có dấu hiệu thấp hơn mức ký quỹ bắt buộc Margin call sẽ được kích hoạt.
Lưu ý: Giữ tài sản lớn hơn 30% so với mức ký quỹ bắt buộc để tránh bị đóng lệnh.
Một số lưu ý khi sử dụng Margin
Chỉ có một số loại cổ phiếu nhất định mới được sử dụng Margin và thường là những loại cổ phiếu tốt trên thị trường, có dấu hiệu tăng trưởng trong tương lai. Tỷ lệ sức mua tương đương với tỷ lệ ký quỹ và từng công ty sẽ có mức tỷ lệ riêng tùy theo nhu cầu vay và loại cổ phiếu nhà đầu tư sở hữu. Mỗi một công ty chứng khoán sẽ có bảng danh sách riêng liệt kê những cổ phiếu mà có thể được sử dụng Margin.
Liên quan đến giá khi sử dụng Margin: cổ phiếu bạn đang sở hữu phải thuộc mức ít nhất là trung bình tốt. Cổ phiếu càng có giá trị thì mức vay của bạn càng có thể cao. Mức lãi suất vay được quy định bởi công ty chứng khoán bạn sử dụng và thường tính theo ngày.
Để sử dụng hiệu quả Margin nhà đầu tư cần:
Đầu tiên, bạn cần có kỹ năng quan sát và phân tích thị trường. Dùng Margin đúng thời điểm thì mức lợi nhuận sẽ gia tăng rất cao. Bên cạnh đó, việc lựa chọn công ty chứng khoán có mức lãi suất trung bình thấp sẽ góp phần làm tăng mức lợi nhuận thu về do tối thiểu được chi phí bỏ ra. Bên cạnh đó, công cụ đòn bẩy tài chính này – Margin chỉ nên được sử dụng trong khoảng thời gian bởi sử dụng lâu dài sẽ rất nguy hiểm do sự biến động thị trường có thể thay đổi dẫn đến thua lỗ.
