Index là một thuật ngữ thường gặp nhất khi quan sát thị trường chứng khoán. Đây sẽ là nơi chúng ta theo dõi nhất cử nhất động của thị trường. Vậy cụ thể, Index là gì và Index có ý nghĩa ra sao đối với nhà đầu tư?
1. Index là gì?
Index là chỉ số thể hiện biến động của thị trường tài chính chứng khoán. Khi mọi người nói về thị trường đi lên và đi xuống, đề cập đến hiệu suất mạnh hay yếu hoặc chuyển sang tăng hoặc giảm, điều này cho biết thị trường khi nó được nhìn qua lăng kính của các chỉ số.
Chỉ số thị trường chứng khoán Index là phép đo giá trị của một phần thị trường chứng khoán và được tính toán từ giá của các cổ phiếu đã chọn. Nó là một công cụ được các nhà đầu tư sử dụng để mô tả thị trường và so sánh lợi tức của các khoản đầu tư cụ thể. Ví dụ, chỉ số VN30-Index là phép đo giá trị của 30 cổ phiếu được lựa chọn niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam.
Index phản ánh toàn bộ thị trường chứng khoán hoặc trong một số trường hợp là một ngành hoặc phân khúc cụ thể của thị trường. Nói cách khác, chỉ số chứng khoán Index có thể được coi là một mẫu đại diện cho toàn bộ thị trường chứng khoán hoặc một phân khúc hoặc ngành cụ thể trong đó. Hãy coi chỉ số chứng khoán Index giống như một danh mục đầu tư giả định được tập hợp lại để công chúng tiện theo dõi.
Các nhà đầu tư nhìn vào các chỉ số chứng khoán Index như VN30-Index để xem điều gì đang diễn ra với thị trường và đánh giá hiệu suất của danh mục đầu tư của riêng họ bằng cách sử dụng các chỉ số làm điểm chuẩn hiệu suất.
2. Cách các chỉ số chứng khoán Index được kết hợp với nhau?
Tương tự như cách mà các nhà nghiên cứu lấy một mẫu từ dân số họ muốn nghiên cứu, các chỉ số chứng khoán Index lấy một mẫu từ nhóm cổ phiếu mà họ muốn nghiên cứu. Một số chỉ số nhằm mục đích lấy mẫu thị trường nói chung, trong khi những chỉ số Index khác nhằm mục đích lấy mẫu một phần cụ thể của thị trường (ví dụ: cổ phiếu có vốn hóa thị trường cao, ngành năng lượng, cổ phiếu trả cổ tức, v.v.)
Các chỉ số chứng khoán Index khác nhau được kết hợp với nhau theo nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào mục đích tương ứng của chúng.
3. Chỉ số chứng khoán Index được sử dụng để làm gì?
Các nhà đầu tư, tổ chức, nhà quản lý quỹ và nhà phân tích theo dõi hoạt động của các chỉ số chứng khoán Index để hiểu thị trường — hoặc một phân khúc cụ thể của thị trường, như ngành ô tô — đang hoạt động như thế nào tại bất kỳ thời điểm nào. Thông thường, các nhà đầu tư và nhà quản lý quỹ sử dụng các chỉ số Index làm điểm chuẩn để so sánh hiệu quả hoạt động của danh mục đầu tư của họ. Một nhà quản lý quỹ thành công có thể sử dụng hiệu quả hoạt động của quỹ của họ đối với một chỉ số Index cụ thể trong một khoảng thời gian như một điểm bán hàng để thu hút tiền của nhà đầu tư mới.
Các phương tiện thông tin đại chúng thường coi các chỉ số chứng khoán Index là thước đo sức khỏe thị trường. Khi các chỉ số chứng khoán Index lớn, ví dụ như VN30 giảm giá trị liên tục, các phóng viên có thể đề cập đến thị trường “bear market” và cảnh báo về sự suy giảm kinh tế. Khi các chỉ số tương tự này tăng giá trị một cách nhất quán, các phương tiện truyền thông có thể tham chiếu đến “thị trường tăng giá” và ca ngợi sự tăng trưởng kinh tế.
Nếu bạn nghe một phóng viên tài chính nói rằng “VN30 tăng 3% hôm nay”, điều đó có nghĩa là tập hợp các cổ phiếu tạo nên Chỉ số Index VN-30 (một chỉ số chứng khoán Index phổ biến nói về 30 doanh nghiệp có giá cổ phiếu ổn định và tăng trưởng đều) đã tăng giá trị lên 3% trong thời gian ngày. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là mỗi cổ phiếu trong chỉ số Index tăng ba phần trăm. Ba phần trăm chỉ đơn giản là sự thay đổi tổng thể về giá trị của chỉ số Index nói chung.
4. Các chỉ số Index có trọng số ra sao?
Chỉ số chứng khoán Index bao gồm nhiều cổ phiếu, nhưng những cổ phiếu này không phải lúc nào cũng được bao gồm với số lượng bằng nhau. Hầu hết các chỉ số Index đều có trọng số theo một cách nào đó, có nghĩa là không phải tất cả các cổ phiếu thành phần đều nhận được sự đại diện giống nhau. Một chỉ số Index nhất định có thể có trọng số sao cho một cổ phiếu có 6% đại diện trong khi một cổ phiếu khác chỉ có 1,5%.
4.1. Chỉ số giá theo tỷ trọng
Trong trường hợp này, cổ phiếu có giá cao hơn có ảnh hưởng nhiều hơn đến giá trị chỉ số Index so với cổ phiếu có giá thấp hơn. Điều này xảy ra một cách tự nhiên nếu một chỉ số Index không được tính trọng số bởi bất kỳ yếu tố nào khác.
Đôi khi, số lượng cổ phiếu lưu hành của một công ty có thể thay đổi. Điều này xảy ra thường xuyên nhất do chia tách cổ phiếu (làm tăng số lượng cổ phiếu đang lưu hành) và mua lại cổ phiếu (làm giảm số lượng cổ phiếu đang lưu hành). Khi số lượng cổ phiếu đang lưu hành thay đổi, giá cổ phiếu cũng thay đổi theo. Nếu cổ phiếu được chia tách, giá cổ phiếu sẽ giảm, trong khi nếu cổ phiếu được mua lại, giá cổ phiếu sẽ tăng lên.
Để giải thích cho các loại thay đổi này trong giá cổ phiếu, phép tính cho giá trị của chỉ số Index thường bao gồm một ước số được thay đổi mỗi khi một trong các cổ phiếu thành phần trải qua quá trình chia tách hoặc mua lại.
4.2. Chỉ số vốn hóa gia quyền
Trong chỉ số gia quyền vốn hóa, các công ty thành phần được tính theo giá trị vốn hóa thị trường của họ (tổng giá trị thị trường, hoặc số lượng cổ phiếu đang lưu hành nhân với giá cổ phiếu) thay vì giá cổ phiếu. Loại tỷ trọng này thường có ý nghĩa hơn so với tỷ trọng giá vì giá cổ phiếu không phải lúc nào cũng phản ánh tổng giá trị thị trường.
5. Giá trị Index được tính như thế nào?
Giá trị của các chỉ số chứng khoán Index khác nhau được tính toán khác nhau tùy thuộc vào cách chúng được tính trọng số. Các tính toán cho chỉ số trọng số giá đơn giản hơn các phép tính cho chỉ số trọng số vốn hóa, nhưng cả hai đều liên quan đến việc sử dụng một ước số có xu hướng thay đổi theo thời gian.
Ban đầu, hầu hết các Index có trọng số giá được tính bằng cách cộng giá cổ phiếu hiện tại của các công ty thành phần của chỉ số Index, sau đó chia tổng cho số lượng công ty được bao gồm để lấy giá trị trung bình. Nếu các công ty chưa bao giờ được thêm vào hoặc bị loại bỏ khỏi một chỉ số Index dựa trên mức độ đáp ứng các tiêu chí để được đưa vào và nếu các công ty thành phần chưa bao giờ mua lại hoặc chia tách cổ phiếu, thì phép tính sẽ vẫn đơn giản như vậy. Tuy nhiên, trong thế giới thực, những điều như thế này xảy ra thường xuyên và mỗi lần như vậy, số chia trong phép tính sẽ được sửa đổi sao cho phù hợp với những điều kiện mới.
Điều tương tự cũng xảy ra đối với các chỉ số trọng số vốn hóa, mặc dù những chỉ số Index này thậm chí còn phức tạp hơn, vì các công ty thành phần được bao gồm với số lượng khác nhau tương ứng với vốn hóa thị trường của họ. Nếu vốn hóa thị trường của một công ty đại diện cho 19% vốn hóa thị trường của toàn bộ chỉ số Index, thì công ty đó sẽ nhận được 19% đại diện trong việc tính toán giá trị của Index.
Hi vọng câu trả lời cho Index là gì đã giải quyết một số khúc mắc của anh/chị về Index, đồng thời mang đến kiến thức về thị trường chứng khoán. Việc đọc hiểu và lựa chọn các Index cụ thể để theo dõi sẽ mang đến cho anh/chị chiến lược đầu tư hiệu quả.
