Thuật ngữ IPO (Initial Public Offering) là một cụm từ thường thấy khi nghiên cứu về thị trường tài chính, cụ thể là tại lĩnh vực chứng khoán hay crypto. IPO cũng là một trong những khâu quan trọng đầu tiên cần doanh nghiệp đáp ứng nếu muốn lên sàn và ra mắt công chúng. Vậy IPO là gì?
1. IPO là gì?
IPO là viết tắt cho cụm từ Initial Public Offering, chỉ sự kiện phát hành cổ phiếu hay tiền điện tử lần đầu ra mắt công chúng của một doanh nghiệp hoặc một dự án. Đối với cổ phiếu, công ty này phải đạt các điều kiện niêm yết trên các sàn giao dịch hay sàn chứng khoán.
IPO là một trong những phương pháp mà các công ty có thể sử dụng để phát hành cổ phiếu ra công chúng – giúp cổ phiếu của công ty có sẵn cho các nhà đầu tư và thương nhân bán lẻ. Công ty sẽ quyết định số lượng cổ phiếu muốn chào bán và ngân hàng đầu tư sẽ đề xuất mức giá ban đầu cho cổ phiếu dựa trên nhu cầu dự đoán đối với chúng.
Tuy nhiên, giao dịch hoặc đầu tư vào cổ phiếu IPO có thể rủi ro hơn so với việc tiếp xúc với các cổ phiếu đã có tên tuổi. Các công ty muốn niêm yết cổ phiếu vì những lý do khác nhau, tùy thuộc vào hoàn cảnh của họ. Hầu hết đang tìm cách huy động vốn để mở rộng quỹ, trả nợ, thu hút và giữ chân nhân tài hoặc kiếm tiền từ tài sản. Một công ty cũng có thể muốn niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán để cải thiện hồ sơ công khai của mình.
2. Quá trình IPO diễn ra như thế nào?
Quá trình IPO bắt đầu khi một công ty quyết định rằng họ muốn bán cổ phiếu của mình ra công chúng thông qua một sàn giao dịch chứng khoán. Đầu tiên, phải tiến hành một đợt kiểm toán để xem xét tất cả các khía cạnh tài chính của một công ty.
Sau đó, doanh nghiệp phải chuẩn bị một bản đăng ký IPO để nộp cho Ủy ban Chứng khoán.
Tiếp theo, sàn giao dịch chứng khoán mà công ty muốn niêm yết sẽ xem xét đơn đăng ký IPO, sau đó, đơn đăng ký IPO đó được chấp nhận hoặc đôi khi có những sửa đổi nào đó hoặc bị từ chối. Nếu đơn đăng ký IPO của doanh nghiệp được chấp thuận, công ty sẽ tranh thủ sự trợ giúp của một người bảo lãnh phát hành để giúp nó quyết định số lượng cổ phiếu sẽ phát hành và phát hành ở mức giá nào cho đợt IPO.
Người bảo lãnh phát hành IPO thường là một ngân hàng và công việc của họ là bắt đầu quá trình xây dựng và tìm kiếm các nhà đầu tư đăng ký. Bất kỳ bên quan tâm nào sẽ nhận được bản cáo bạch thông tin về cổ phiếu IPO, nơi chúng sẽ được niêm yết và giá mở cửa IPO tiềm năng.
IPO sẽ là cơ hội đầu tiên để các nhà đầu tư không phải tư nhân mua cổ phần của công ty trong thị trường sơ cấp – một giao dịch giữa chủ sở hữu ban đầu (công ty) và một nhà đầu tư. Trước đây đã có những hạn chế đối với IPO, nghĩa là chỉ các nhà đầu tư tổ chức mới có thể tham gia đầy đủ vào thị trường sơ cấp này, trong khi các nhà đầu tư bán lẻ chỉ có thể tham gia vào thị trường thứ cấp – khi cổ phiếu được trao đổi giữa các nhà đầu tư. Tuy nhiên, giờ đây bạn có thể đầu tư cùng thời điểm và giá cả như các nhà đầu tư tổ chức.
3. Ý nghĩa của IPO:
IPO có ý nghĩa lớn đối với cả nền kinh tế, người tiêu dùng lẫn nhà đầu tư.
Bạn có thể đã nghe đến cụm từ “hot IPO market”. Hot IPO market có nghĩa là công chúng đầu tư đang có xu hướng “nhiệt tình” đón nhận các công ty đại chúng lên sàn. Điều này có thể khiến các công ty tư nhân khác lao vào việc niêm yết cổ phiếu ra công chúng. Điều này cũng có thể cho thấy một nền kinh tế tiềm năng mạnh mẽ, nếu một nhóm đáng kể các công ty tư nhân đang hoạt động đủ tốt để tăng sự “thèm muốn rủi ro” của các nhà đầu tư.
Như với bất kỳ khoản đầu tư nào, một số đợt IPO có thể sẽ kết quả tốt hơn những đợt IPO khác. Và với tư cách là người tiêu dùng và nhà đầu tư cá nhân, bạn thường có hai lựa chọn nếu muốn đầu tư vào một đợt IPO.
Nếu bạn là người bảo lãnh phát hành hoặc khách hàng ban đầu tham gia vào IPO, khả năng cao là bạn sẽ có cơ hội tham gia IPO. Trong trường hợp này, bạn sẽ có thể mua cổ phiếu với giá chào bán. Tuy nhiên, với tùy chọn này, bạn có quyền ưu tiên để đảm bảo cổ phần, vì vậy tốt nhất bạn không nên tính đến việc đầu tư vào IPO theo cách này.
Một cách khác mà nhà đầu tư cá nhân có thể tham gia vào một đợt IPO là đợi cổ phiếu tung ra thị trường và mua vào những ngày tiếp theo sau khi cổ phiếu ra công chúng. Trong trường hợp này, nhà đầu tư có thể đặt hàng thông qua nhà môi giới của họ để mua cổ phiếu. Tuy nhiên, cũng có thể có một vấn đề với điều này.
Một số cổ phiếu IPO đạt mức cao trong ngày đầu tiên công khai, nhưng sau đó nó có thể biến động dữ dội. Nói một cách đơn giản, IPO có thể là những khoản đầu tư dễ bay hơi với mức độ rủi ro cao, đặc biệt nếu bạn phải đợi để mua cổ phiếu cho đến khi chúng được bán trên thị trường đại chúng.
4. Ưu điểm và nhược điểm của IPO:
Ưu điểm của IPO: Một đợt IPO thành công có thể huy động được lượng vốn khổng lồ, vì việc niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán có thể giúp tăng cường sự xuất hiện và hình ảnh trước công chúng của một công ty. Đổi lại, doanh thu và lợi nhuận của công ty có thể tăng lên. IPO cũng có lợi cho các nhà giao dịch vì việc mua cổ phiếu giao dịch công khai dễ dàng hơn so với những cổ phiếu chỉ giao dịch tư nhân.
Nhược điểm của IPO: Các công ty đại chúng phải tuân theo các quy tắc và quy định của cơ quan quản lý. Một trong những quy tắc là công ty phải công khai tài chính, chẳng hạn như thông tin kế toán, thuế và lợi nhuận. IPO cũng mang lại chi phí đáng kể và có thể yêu cầu công ty huy động thêm vốn nếu cổ phiếu của họ hoạt động kém. Giao dịch hoặc đầu tư vào cổ phiếu IPO có thể rủi ro hơn so với việc tiếp xúc với các cổ phiếu đã có tên tuổi.
5. Lưu ý trước khi đầu tư IPO:
Nếu bạn đang xem xét đầu tư vào một đợt IPO, điều quan trọng là tránh bị cuốn vào những lời quảng cáo thổi phồng, dạng như một công ty trẻ đầy triển vọng,.. . Nhiều công ty đã ra mắt với nhiều kỳ vọng nhưng đã gặp khó khăn và phá sản trong vòng vài năm.
Các nhà đầu tư đã nhận thức sâu sắc những rủi ro này khi đầu tư vào các đợt IPO trong thời kỳ bùng nổ và phá sản của cổ phiếu công nghệ vào cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000. Đây là giai đoạn mang tính đầu cơ cao trong lịch sử thị trường chứng khoán Mỹ và kết quả là một số nhà đầu tư kiếm được lợi nhuận ấn tượng từ các khoản đầu tư IPO của họ, trong khi những người khác lại chịu thiệt hại đáng kể sau khi cổ phiếu của nhiều công ty công nghệ khác nhau giảm mạnh.
Trước khi đầu tư, hãy chắc chắn thực hiện những hoạt động thẩm định của riêng bạn. Điều này có thể khó khăn vì thiếu thông tin công khai sẵn có về một công ty phát hành IPO. Tuy nhiên, bạn nên luôn tham khảo bản cáo bạch sơ bộ của công ty phát hành. Tài liệu này do tổ chức phát hành và tổ chức bảo lãnh tài chính IPO cung cấp, sẽ bao gồm thông tin về đội ngũ quản lý của công ty, thị trường mục tiêu, bối cảnh cạnh tranh, tình hình tài chính của công ty, người đang bán cổ phiếu trong đợt chào bán, người hiện đang sở hữu cổ phiếu, phạm vi giá dự kiến, rủi ro tiềm ẩn, và số lượng cổ phiếu sẽ phát hành.
