Phương thức thanh toán là gì? Và hiện nay chúng ta có thể thanh toán bằng những phương thức nào? Từ xưa đến nay chúng ta đã trải qua nhiều cách thanh toán, từ hàng đổi hàng, đến tiền mặt, thẻ ngân hàng điện tử, và gần đây nhất là các đồng tiền điện tử.
1. Phương thức thanh toán là gì?
Phương thức thanh toán là cách một cá nhân thanh toán cho hàng hóa và dịch vụ. Phương thức được biết đến sớm nhất liên quan đến hàng đổi hàng. Những phát triển tiếp theo trong phương thức thanh toán liên quan đến việc sử dụng tiền mặt, tiền xu và thẻ tín dụng.
Trong thời gian gần đây, chuyển khoản ngân hàng điện tử sử dụng tiền điện tử, chẳng hạn như Bitcoin, đã trở nên phổ biến như một phương thức thanh toán xuyên biên giới.
Mỗi loại thanh toán đều có ưu và nhược điểm riêng, tùy thuộc theo trường hợp bạn dùng và điều kiện kinh tế của bạn. Bởi vì tùy thuộc vào loại thanh toán bạn chọn, mà có thể có các khoản phí bổ sung đi kèm với nó.
Ví dụ: các khoản thanh toán được thực hiện bằng thẻ ghi nợ có thể phải chịu phí chuyển khoản để các bên liên quan xử lý, trong khi những khoản thanh toán sử dụng tiền mặt thì không bị tính phí này.
Trong thời gian gần đây, khi các giải pháp công nghệ ngày càng phát triển trên toàn thế giới. Nghiên cứu về Thanh toán Hoa Kỳ năm 2018 của Cục Dự trữ Liên bang cho thấy thanh toán bằng tiền mặt chiếm 26% tổng các khoản thanh toán ở Hoa Kỳ, giảm so với mức 31% vào năm 2016. Thậm chí đến năm nay 2021, chúng ta đã có xu hướng giảm thanh toán bằng tiền mặt còn nhiều hơn nữa, và thay vào đó là thanh toán trực tuyến thông qua ví điện tử, thẻ ngân hàng, và thậm chí là qua tiền điện tử.
2. Các loại phương thức thanh toán
Mỗi loại phương thức sẽ được sử dụng phổ biến trong xã hội tại một thời điểm nhất định, và tại một giai đoạn phát triển của một nền kinh tế nhất định. Nhìn chung, chúng có thể được chia thành hai loại phương thức: thanh toán tiền mặt và thanh toán điện tử.
Loại hình thanh toán điện tử thứ ba, được gọi là thanh toán tiền điện tử, đang dần trở nên phổ biến và có thể đóng một vai trò quan trọng trong tương lai.
2.1. Tiền mặt
Tiền mặt được sử dụng để thanh toán bao gồm tiền giấy và tiền kim loại. Đây là hình thức thanh toán được sử dụng rộng rãi nhất trên toàn thế giới hiện nay. Có ba lợi thế chính của hình thức thanh toán bằng tiền mặt như sau:
- Điều đầu tiên là nó dễ dàng mang theo trên quãng đường dài, cho phép người dùng thực hiện trao đổi qua các khu vực địa lý.
- Ưu điểm thứ hai của tiền mặt là nó có thể thay thế được, nghĩa là một đơn vị tiền mặt của nước này luôn bằng một đơn vị tiền mặt của nước khác.
- Ưu điểm cuối cùng của tiền mặt là người dùng nó có thể được ẩn danh. Mặc dù tiền tệ dựa trên tiền mặt có in số sê-ri, nhưng rất khó để theo dõi tiến trình của các giao dịch sử dụng tiền mặt. Bạn đưa đồng tiền 10.000 VNĐ cho chủ quán cafe, chủ quán lại đưa tờ 10.000 VNĐ đấy cho chủ tiệm bán ống hút, và cứ thế đồng tiền 10.000 VNĐ có thể di chuyển liên tục trong xã hội mà không ai có thể biết nó đã đi đến những đâu trong khoảng thời gian nào, và ai là những người đã nắm giữ nó trong lúc nào.
Tiền mặt là phương thức thanh toán thống trị trong nhiều thế kỷ, nhưng sự ra đời của các phương thức điện tử đã khiến việc sử dụng nó bị giảm sút, và chúng ta có thể nhận ra rõ ràng trong những năm gần đây.
Một ví dụ về trường hợp này là Thụy Điển, quốc gia đang hướng tới một xã hội không tiền mặt. Theo thống kê, chỉ một phần trăm tổng sản phẩm quốc nội của quốc gia này được giao dịch bằng tiền mặt vào tháng 9 năm 2020. Quốc gia láng giềng với Việt Nam là Trung Quốc cũng đang hướng mạnh tới mục tiêu không dùng tiền mặt này.
Một trường hợp ngược lại là Nhật Bản, theo một cuộc khảo sát vào tháng 11 năm 2019, gần 84% công dân Nhật Bản sử dụng tiền mặt để giao dịch.
2.2. Thẻ tín dụng
Thẻ tín dụng là loại thẻ có dải từ chứa dữ liệu liên quan đến thẻ và chủ sở hữu của thẻ. Nó kết nối điện tử với máy chủ của ngân hàng hoặc công ty phát hành. Thẻ tín dụng là hình thức thẻ điện tử được sử dụng phổ biến nhất hiện nay.
Các công ty phát hành thẻ tín dụng thanh toán cho nhà cung cấp hàng hóa, dịch vụ mà bạn muốn mua ngay lập tức, và sau đó thu từ bạn với một khoản phí xử lý.
Điểm FICO, viết tắt của điểm Fair Isaac Corporation là số điểm được tổng hợp lại sau khi theo dõi lịch sử thanh toán của một cá nhân và khả năng thanh toán của họ. Điểm FICO ảnh hưởng đến hạn mức tín dụng của chủ thẻ tín dụng, hay nói rõ ra là xác định số tiền tối đa mà công ty phát hành sẵn sàng cho chủ thẻ vay. Điểm này cũng được sử dụng trong các ngành khác, chẳng hạn như bất động sản, như một dấu hiệu đánh giá mức độ tín nhiệm của cá nhân.
Thanh toán bằng thẻ tín dụng thường được thực hiện ở hai phương pháp.
- Cách thứ nhất là sử dụng thẻ vật lý tại hệ thống điểm bán hàng (PoS), hệ thống này kết nối với máy chủ để xác minh số dư và danh tính của người dùng.
- Phương pháp thứ hai để sử dụng thẻ tín dụng là trực tuyến. Trong phương pháp này, bạn không bắt buộc phải có thẻ vật lý. Thay vào đó, chi tiết thẻ tín dụng sẽ được bạn nhập trên một trang web thương mại điện tử, chẳng hạn như Amazon, và được sử dụng cho các giao dịch thanh toán. Thường thì các trang web này sẽ lưu thông tin và sử dụng các thông tin này để thanh toán mỗi khi bạn mua hàng, để bạn không cần phải nhập lại mỗi lần thanh toán nữa.
Kể từ khi thẻ tín dụng đầu tiên ra đời, các biến thể khác của thẻ đã được giới thiệu. Ví dụ, thẻ ghi nợ cũng là thẻ điện tử nhưng chúng được kết nối với tài khoản ngân hàng. Thẻ ghi nợ không có hạn mức tín dụng, mà thay vào đó là người dùng phải nạp sẵn số tiền cụ thể vào thẻ, và không được phép chi tiêu nhiều hơn số tiền đó.
Thanh toán bằng thẻ vô cùng tiện lợi, bạn có thể thanh toán trong nước, hoặc thậm chí là quốc tế. Tại đây, chúng ta không thể không nhắc đến phương thức thanh toán TTR. TTR là viết tắt của Telegraphic Transfer Reimbursement. Đây là phương thức chuyển tiền quốc tế bằng điện tín có bồi hoàn thường, dùng trong thanh toán thư tín dụng L/C.
2.3. Thanh toán di động
Sự gia tăng nhanh chóng của điện thoại thông minh đã khiến thanh toán di động trở thành một phương thức thanh toán phổ biến, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Các ứng dụng điện thoại thông minh như Venmo ở Hoa Kỳ và WeChat ở Trung Quốc là một ví dụ về hình thức này.
Để bật thanh toán qua ứng dụng dành cho thiết bị di động, tài khoản phải được liên kết với tài khoản ngân hàng hoặc thẻ. Số tiền liên quan được ghi nợ từ tài khoản ngân hàng hoặc thẻ thông qua thanh toán di động.
2.4. Tiền điện tử
Tiền điện tử là phương thức dùng để thanh toán mới nhất. Chúng là một bước tiến so với thẻ tín dụng vì chúng cho phép chuyển tiền qua các mạng điện tử trải dài trên nhiều vùng địa lý mà không cần chuyển đổi tỷ giá.
Các loại tiền điện tử như Bitcoin hiện nay thường được sử dụng cho các giao dịch kinh doanh giữa các khu vực địa lý.
Công nghệ cơ bản của chúng là blockchain, đây là một sổ cái toàn cầu có khả năng chống giả mạo, và có thể được sử dụng để giảm thiểu phí chuyển khoản thông thường mà các giao dịch như vậy thường phải chịu.
3. Kết
Chúng ta vừa tìm hiểu xong phương thức thanh toán là gì và các phương thức hiện tại đang có. Mặc dù tỷ trọng thanh toán tiền điện tử trong miếng bánh thanh toán tổng thể vẫn khá thấp, nhưng nó được kỳ vọng sẽ tăng lên trong tương lai khi công nghệ phát triển và trở nên dễ sử dụng hơn.
